İstanbul Endüstri Mirası Haritalama Projesi
DGA'nın ürettiği veritabanı ve haritalama projesi İstanbul'daki nitelikli endüstri mirası yapılarını daha iyi anlamak, potansiyelini ortaya koymak ve paylaşmayı amaçlıyor.DGA, projeyi anlatıyor:
Endüstri mirasının günümüze ulaşmış örneklerinin birçoğu atıl durumda veya ne yazık ki sessizce yıkılıyorlar, çok azı yeniden işlevlendirilerek farklı kullanım amaçlarıyla değerlendiriliyorlar. Oysa ki bu yapılar kent için önemli birer potansiyel arz ediyorlar; birçoğu kent merkezinde önemli noktalarda bulunuyor ve ayrıca kentsel alan olarak bakıldığında epey büyük mekanlar sunuyorlar. Elimizde -az sayıda da olsa- böylesine değerli bir yapı stoku hala varken kente ve gündelik yaşama kazandırmanın yollarını tasarlamak gerektiğini düşünüyoruz. Endüstri miras yapıları aynı zamanda kent belleğinin birer parçası, bulundukları bölge için sadece fiziksel değil aynı zamanda hafıza olarak etki etmektedir. Günümüz kentlerinin yıkılarak yeniden üretilmesi ortamında, kent belleği konusunda her geçen büyük kayıplar yaşadığımızı gözlemlemekteyiz. Özellikle İstanbul gibi, imparatorluk başkentliği yapmış ticari, sanayi ve kültürel üretimin yoğun olarak mekâna yansıdığı bir kentte maalesef geçmişten günümüze pek az sanayi yapısı ulaşabilmiştir. Kültürel miras yapılarının kentin yeniden inşasının hararetle tartışıldığı gündemimizde bilhassa korunmaları ve zamana adapte edilmeleri gerektiğini düşünüyoruz. Kent kimliğinin ve üretim kültürünün önemli parçası olan bu yapıların mekânsal dönüşümü önemli bir hafıza aktarımı olmaktadır. Bunun için de bu yapıların daha görünür, şeffaf ve tartışılır hale gelmeleri gerektiğine inanıyoruz.
Araştırmanın en temel amaçlarından biri, Endüstri Mirası yapılarının içinde bulunduğu bölge için nasıl bir potansiyel taşıyor, mekânsal olarak sağlayacakları imkanlar nelerdir ve kentlinin gündelik yaşamının nasıl bir parçası olabilir gibi soruların ilham veren çıktıları tartışabilmek. DGA olarak yıllar içinde özellikle atıl durumda olan endüstri yapılarını yeni işlevlere dönüştürme tecrübemizden yola çıkarak endüstri mirasına dikkat çekerek bu yapılarla ilgili farkındalık yaratmak ve kent hayatına katılmalarını sağlamak amaçlı bir tasarım araştırması yapmaya karar verdik. Böylece endüstri miras kavramını gündeme getirerek; yapıların geçmiş izlerine ulaştık ve sahip oldukları mekânsal dinamikleri inceledik.
“İstanbul Endüstri Mirası Haritalama Projesi” kapsamında DGA’nın araştırma ekibi İstanbul’un endüstri miras yapıları araştırıp belgeledi ve yeniden görselleştirerek özel bir yazılımla dijital olarak haritaladı.
Buna göre araştırma ekibi geniş bir arşiv taraması, alan ziyaretleri ve ilgili uzmanlarla görüşerek İstanbul’un endüstri mirasını oluşturan yapılarla ilgili tarihi, görsel ve mimari bilgilerin sergilendiği bir bilgi birikimi sağladı. Yaklaşık 170 endüstri mirası yapısının bilgilerinin grafik olarak yeni ifadesiyle güncel bir veri tabanı oluşturuldu. Proje web sayfası sayesinde herkesin kullanımına açılıp gündelik hayatın parçası olma fırsatını veriyor. Haritaya işlenmiş bilgilerin grafik olarak ele alınmasıyla olmasının getirdiği avantajla endüstri mirasına ait yapı külliyatı daha ulaşılabilir ve anlaşılabilir bir hale geliyor. Böylece oluşturulan bu dijital veri tabanı ile bu kültür birikimini mekânsal, sosyal, kültürel ve tarihsel yönlerini daha geniş kentliye ulaştırmış oluyor.
Veriler şu başlıklar altında toplandı:
- Üretim tipi
- İsmi
- Kuruluş Tarihi
- Konumu
- Yapı Hakkındaki Bilgiler
- Mimari Özellik
- Bugünkü Durum ve İşlev
- Mimari Dönüşüm Düşleri
- Fotoğraflar
Araştırmanın bir sonraki etabı yeniden işlevlendirme (adaptive re-use) kavramı ile bu yapı külliyatının günümüz kent hayatına nasıl katkıda bulunacaklarını tartışmak. Endüstri Mirası Keşfi Düş Atölyeleri kapsamında düzenli olarak yapılacak bu etkinlikler, hem yapıların bilmediğimiz potansiyellerini ortaya çıkaracak hem de kültür mirası konusunu gündeme getirip var olan yapı stokunun değerlendirilmesinin yaratıcı, düşündürücü, ilham veren ve gerçekçi yollarını aramayı hedefliyor. Bu etkinliklerle ve haritayla ilgili güncel bilgiye www.endustrimirasi.com üzerinden erişilebilir.
Endüstri Mirası Keşfi Düş Atölyeleri, bağımsız bir platform olarak çok destekçili bir yapı ile işliyor. Atölyeler ile yapıların çok yönlü ele alınması için seminer, performans ve geziler organize edilmektedir. Atölye; üretilecek projelerin uzman, akademisyen, mimar ve tasarımcıların katılımları ile geliştirilmesi hedeflenmektedir. Atölye süreçleri kimi zaman bir proje üretimi, kimi zaman yerinde bir müdahale, kimi zaman da performanslarla şekillenecek, pro-aktif bir tavırla kent ve mekanları hakkında özgür tahayyül alanları oluşturmayı amaçlamaktadır.
#01 Kasımpaşa Un Fabrikası
27 Şubat – 2 Nisan tarihlerinde, yapımı 19. Yüzyıla dayanan Kasımpaşa Un Fabrikası mercek altına alınacaktır. Sultan Abdülmecid döneminde inşa edilen eski yapı kompleksi, üç yapıdan oluşmaktadır. Bugün yapının süslü bir giriş cephesin dışında geri kalanının büyük kısmı yıkık haldedir. Özel şirkete ait yapı, eski işlevini yitirmiş atıl durumda depo olarak kullanılmaktadır. Atölye boyunca sözkonusu yapıyı mimar, tasarımcı, sanatçı ve akademisyenlerle beraber tartışıp atölye çalışmaları yapılacak ve kent yaşantısına katmak için tasarım fikirleri geliştirilecektir.