AGÜ Sümer Kampüsü İtfaiye Binası Restorasyon ve Yeniden İşlevlendirme Projesi
Burak Asiliskender ve Nilüfer Baturayoğlu Yöney tarafından yürütülen restorasyon ve yeniden işlevlendirme projesi 2017 yılında tamamlandı.Tasarımcıları, projeyi anlatıyor:
Türkiye Modern Mimarlık Mirasının önemli örneklerinden ve ülkemizin ilk büyük ölçekli sanayi yerleşkelerinden biri olan Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası, 2012 yılında eğitim amacıyla kullanılmak üzere Abdullah Gül Üniversitesi’ne tahsis edilmiştir. Kampüste başlayan planlama, ek yapı, esaslı ve basit onarım ve yeniden işlevlendirme çalışmaları 2013 yılından beri devam etmektedir. Abdullah Gül Üniversitesi Sümer Kampüsüne dönüşmekte olan eski Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası yerleşkesinde bulunan İtfaiye Binası, tescilli bir parsel ve tek yapı tescili bulunan yapıların koruma alanları içinde yer alan özgün bir yapı olarak dikkat çekmektedir.
İtfaiye binası rekreasyon amaçlı yeniden işlevlendirme çalışmaları, AGÜ Mimarlık Fakültesi öğretim üyeleri Burak Asiliskender ve Nilüfer Baturayoğlu Yöney tarafından tasarlanan ve 2014 yılında onaylanan Sümer Kampüsü Master Plan ile birlikte sürdürülmüştür. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kayseri Kültür Varlıklarını Koruma Bölge tarafından 2015 Mart ayında onaylanan uygulama restorasyon projesi sonrası, 2015 Kasım başlarında uygulamalar başlatılmıştır. Proje kapsamında yapılan sökümler ile ortaya çıkan yeni bulgular sonrası, yerinde korunacak unsurların kapsamı genişletilmiş; pek çok öğe, kendini sergilemek, yeniden işlevlendirmek, mevcut ihtiyaçlara yönelik iyileştirmek üzere bir proje revizyonu hazırlanmıştır. Bu kapsamda yenilenen revize restorasyon projesi 2016 Mart ayında onaylanarak, uygulamalara devam edilmiştir. Restorasyon çalışmaları 2017 Ocak ayında tamamlanmış, bahar aylarında yapı kullanıma açılmıştır.
1932-1935 yılları arasında yerleşkenin geri kalanıyla birlikte, Ivan Nikolaev yönetiminde Turkstroj tarafından tasarlanarak Sovyet desteği ile inşa edilen tek katlı İtfaiye binası, yaklaşık 550 metrekare taban alanına sahiptir. Kampüsteki diğer yapılarla karşılaştırıldığında, tasarımı ve teknolojik özellikleriyle öne çıkamayan, zaman içinde yapılan niteliksiz eklerle özgün biçimini kaybetmiş, ancak; işlevsel ve kütlesel olarak yerleşkede tamamlayıcı bir yapı niteliğindedir. Kültür varlığı niteliği göz önünde bulundurularak, kentle bütünleşme odaklı bir dönüşüm ön gören Sümer Kampüsü master planı yaklaşımında, tamamen ortadan kaldırılmak yerine, niteliksiz eklerinden ayıklanarak restorasyonu ve yeniden işlevlendirmesi tercih edilmiştir.
Yapı, kampüsün güney ve batı kısmında; idari, eğitim ve araştırma amaçlı kullanılan yapılar arasında master plan kapsamında tasarlanan rekreasyon alanının sosyal merkezi olarak işlevlendirilmiştir. Yenileme projesi olarak nitelendirilebilecek tasarım yaklaşımı kapsamında, yapının özgün mimari ve teknolojik özellikleriyle uyuşmayan ve dönem eki niteliği taşımayan ekleri ayıklanmış; yapıldığı döneme ait bölümleri korunmuş ve ayıklanan kısımların yerine yapıyı yerleşkede sosyal bir merkez haline getirecek işlevsel ekler ilave edilmiştir.
İtfaiye binası, kafe/rekreasyon işlevli bir sosyal merkez olarak işlevlendirilmiştir. İtfaiye araçları bakım ve onarımlarının yapıldığı ana salon kafe/restoran ana salonu olarak tasarlanmıştır. Mekanın guseli taşıyıcı sistemi tekstil ile güçlendirilerek korunmuştur. Ana salonun kuzeyinde yer alan ve mevcutta duvarla ayrılmış kısım mutfak olarak planlanmıştır. Salonun güney ucunda yer uzun bakım kısmı ise, kafe/restorana ait özel toplantı odası olarak değerlendirilmiştir. Mekanın yapısal özellikleri ve mevcutta buluna kot farklı korunarak, bu kısım gerektiğinde iki ayrı hacme bölünebilir bir mekana dönüştürülmüştür. Bu amaçla mekana kayar-katlanır hareketli duvar panelleri yerleştirilmiştir.
Ayıklanan eklerin olduğu kısımlara ise, zemin izleri korunarak, ıslak hacimlerin ve mekanik sistemlerin yer aldığı iki parçalı bir çağdaş ek ilave edilmiştir. Korten malzeme ile kaplanan iki kademeli ek yapının yüksekliği, güneyinde yer alan Büyük Ambar Binası ile kampüsün batı kısmında 2014 yılında inşa edinen Rektörlük binasının yükseklikleri arasında bir geçiş yapmak üzere belirlenmiş ve kademelendirilmiştir. Yapının sosyal merkez kullanımını desteklemek amacıyla, kaldırılan muhtes eklerden bir diğerinin yerine ise, üzeri açılıp kapanabilir bir mekan daha ilave edilmiştir.
İtfaiye Binası cepheleri, mevcut duvarlarda hiçbir yıkıma neden olmayacak biçimde sıva tamiri yapılarak düzenlenmiştir. Mevcut katlanır kapılar, yerinde yapılan onarımlarla, yeniden kullanılır hale getirilmiştir. Yapısal konforu sağlamak amacıyla, kapıların bulunulduğu açıklıklar, kapıların kapandığında birleşme hizasını işaret eden, düşeyde iki parçalı çift-camlı doğramalarla tamamlanmıştır. Yapı içerisinde bulunan bakım çukurları, cam döşemeler ile kapatılarak, mekanın yüzeysel bütünlüğü tamamlanmış, mevcut işleve yapılan atıfla mekan(lar) görsel olarak zenginleştirilmiştir.
Döneminin yapım teknolojisi ve mekan kurgusunu önceleyen onarım ve yeniden işlevlendirme yaklaşımıyla İtfaiye Binası, eski işlevine ait özgünlüklerin yeni kullanım deneyimiyle bütünleştirildiği sosyal bir merkeze dönüştürülmüştür.