İstinye'de Ahşap Konut Restorasyonu
İstanbul’da örneklerine sık rastlanan söz konusu ahşap konut yapısı gelecek kuşaklara aktarılmak üzere UrbAr tarafından restore edilerek yeniden yapıldı.Tasarımcılar, projeyi anlatıyor:
Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun onayladığı restorasyon projesine uygun olarak yeniden yapılan üç katlı bahçeli tarihi konut yapısı, İstanbul Sarıyer İlçesi, İstinye Mahallesi’nde, tarihi dokunun eleştirel ölçüde kaybolduğu bir mahalle içerisinde yer almaktadır.
İlk yapılış tarihi belirli olmayan, yüzyıl başında yerinde olduğu eski hava fotoğrafları ile belgelenen yapı, İstanbul’da örneklerine sık rastlanan tarzda basit, gösteriş ve süslemeden uzak ahşap kâgir tarzda yapılmıştı. Evin aslı, zemin ve birinci katın cephesinin üzerinde bulunduğu sokağın geliş açısına göre yamuk plana sahip, ikinci katında ise ahşap yapının dikgen geometrisi doğrultusunda sokağa doğru odaların “testere dişi” biçiminde çıkma yapması ile tamamlanan mimari biçimdeydi. Yapının ön cephesi sokağa bitişik konumda olmakla birlikte, yan cepheleri sıra evlerin düzeninde kapalı ve arka cephesinde kendi bahçesine açılmaktadır.
Projenin başlangıç aşamasında yaklaşık on yıldır kullanılmayan ve çatısı içeri doğru çökmüş olan konut, yapısal olarak çürümüş durumdaydı ve çökmeye meyilliydi. Koruma Kurulu yapının tamamen yıkılarak ahşap yapı sistemiyle yeniden yapılmasına izin verirken belirli kısıtlamalar da öngördü. Dış cephesinin ve saçak kotu değiştirilmeden, yapının aslına uygun olması, ayrıca plan kurgusunda yer alan merdiven ve ıslak mahallerin de aynı yerinde yeniden planlanması Kurul tarafından öngörüldü.
Saçak kotu ve konutun giriş kotu sabit kalmak kaydıyla, evin rölöve projesinde keşfedilen ve zaman içerisinde doldurularak yükseltilen zemin döşeme katmanları kaldırılarak zemin katın tavan yüksekliği arttırıldı, birinci kat yeni bir galeri ile giriş holüne açıldı ve evin kat yükseklikleri ferahlatılmış oldu. ikinci katta ise çatı arası boşluğu odaların hacmine dahil edildi ve içeriden eğimli çatının da okunabildiği yüksek tavanlı sofa ve yatak odaları elde edildi.
Konutun aslında zemin ve birinci kat sokak cephesinden de okunduğu üzere, kavramsal olarak birbirine akan ve sürekliliği olan mekanları barındırmaktaydı. Konutun sokak girişinde bulunan iki katlı giriş holü, sokak kapısının üzerinde yer alan tepe ışıklığı ile aydınlanmaktaydı. Yapı yenilenirken zemin kat ve birinci katın kavramsal sürekliliği, giriş holüne birinci katta bitişik mahalin duvarının kaldırılması ile güçlendirildi; giriş holü bir galeri mekanına dönüştürüldü ve bu zemin kat ve birinci katın sürekli ve tek bir hacim gibi algılanmasının sağladı. Konutun zemin katında mutfak ve oturma odası, birinci katta ise çalışma odası, kütüphane ve yatak odası bulunmaktadır.
Yine konutun asıl plan kurgusunda her katta bir sofa mahali bulunmaktaydı. Yapı yeniden planlanırken, merdivenler asıl yerlerinde kalmakla birlikte yeniden tasarlandı. İç mekan bir bakıma Adolf Loos’ un konutlarında gördüğümüz Raumplan mekan kurgusunda olduğu gibi yani merdivenlerle katlar arasında birbirlerine ulaşılan sofaların bulunduğu, katlar arası dolaşım sürekliliğinin sağlandığı bir plan kurgusu ile geliştirildi. Yatak odalarına sofalardan girildi ve konutta herhangi bir koridor bulunmamaktadır.
Yapının aslında ön cephede birinci ve ikinci katta bire iki oranında ahşap giyotin pencerelerin oluşturduğu düzen arka bahçe cephede özgün olmayan oransız pencereler ile bozulmuştu. Restitüsyon projesi sırasında arka cephede özgün yapısal ahşaplar ortaya çıkarılarak yapının aslında bulunan ön cephedekilerle uyumlu bire iki oranında ahşap pencerelerin yerleri keşfedildi ve restorasyon projesinde arka cephe buna göre tasarlandı.
Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon projeleri 2013 - 2015 yıllarında hazırlanan konutun, 2016 - 2017 yılında inşaatı tamamlanmıştır. Yapı üç katlı ahşap yapı sistemi ile yeniden yapılmış, yapıya Koruma Kurulunun onayıyla betonarme bir bodrum kat eklenmiştir. Yapının özgün plan şeması, odaların yerleşim düzeni ve ölçülerine sadık kalınmış, yapının merdiven ve ıslak mekanları özgün konumlarında korunmuştur. Dış cephesi Restitüsyon Projesi’ne uygun olarak yeniden yapılan ve iç mekanları modern hayatın gereksinimlerine cevap verebilecek tasarım ve teknik düzenlemelerle, İstanbul’da örneklerine sık rastlanan tarzda söz konusu konut yapısı gelecek kuşaklara aktarılmak üzere yeniden yapılmıştır.