Maltepe Başıbüyük TOKİ Konutları - Parsel 49

Projenin tasarımcılarından Doğu Kaptan, Başıbüyük ve Gülsuyu-Gülensu mahalleleri için bir kentsel dönüşüm modeli olarak sundukları projeyi aşağıdaki gibi anlatıyor:

"Bölgeyi incelediğimizde 1950’lerin başından itibaren İstanbul E-5 otoyolu merkezli sanayileşme politikası ve iş gücü ihtiyacı nedeniyle kırdan kente göç olgusu yaratırken, kırdan kente göçenler, şehir yaşamının zorluklarıyla karşılaşmış, bu zorlukları akrabalık ve hemşerilik ilişkileriyle aşmaya çalışmışlardır. Gülsuyu-Gülensu ve Başıbüyük mahalleri de bu doğrultuda gelişi güzel gelişen gecekondu yapılaşmasına sahne olmuştur.

Proje alt bölgesi olan Başıbüyük mahallesi düşük yoğunluklu, daha seyrek bir yapılaşmaya sahip olmasının yanı sıra parsel sahipliliği açısından büyük bir çoğunluğu kamu mülkiyetindedir. Ancak bu bölge de üzerinde plansız spekülatif konut gelişimi baskısını hissetmektedir. Özellikle çevre hinterlantta gelişen mega projeler, dev üniversite kampüsleri ve hastaneler gibi yoğunluğu çeken oluşumlar bu gelişim baskısını daha da hızlı arttırmaktadır. Bu anlamda zaman içerisinde mahallenin kendine has romantik görüntüsünü kaybedeceği maalesef öngörülmektedir.

Modern planlama ve kentsel tasarım ilkeleri ekseninde katılımcı ve bütüncül bir plan ile alt bölge olarak tarif edebileceğimiz alanda planlanan alt merkez ve konut alanları yaptığımız çalışmanın omurgasını oluşturmaktadır. Bu plan çalışması getirdiği şehircilik standartları ve sosyal çeşitlilik ile sadece Başıbüyük mahallesini etkilemeyecek yarattığı zengin açık-kapalı yaya odaklı, yeşil ve mavi ile bütünleşen kamusal mekanları ile çevre hinterlandına da önemli katkılar sunabilecektir.

Proje bir planlama ve kentsel tasarım çalışması ve de bir tür yerinde dönüşüm modeli olarak doğmuştur. Şu an plan kapsamında bir ada bazında gerçekleştirilen mimari uygulama süreci de tasarlanan bütünün ilk etabı ve örneğidir.

İlk etap kapsamında gerçekleştirilen konut alanı ada bazında dönüşüm ile kamuya açık ortak alanlara imkân veren bir komşuluk grubudur. Sosyal konutlar yatayda gelişen ve alanın zorlu topografyasına uyum sağlayan kademeli mimarisi ile ölçek bağlamında çevresi ve kurguladığı peyzaj ile entegre olmaktadır. Bloklar arazinin sahip olduğu eşsiz deniz manzarasına yönelerek ve birbirlerinin görüşünü kesmeden konumlanmıştır. Sokak kültürünü benimsemiş yapı adasında mahalle kültürünün değişmezi olan komşuluk geleneğinin devam ettirebilmesi için sosyal donatılar açık-kapalı alanlar olarak planlanmış, kapalı alanlarda doğal ışık ve hava sirkülasyonu özellikle düşünülmüş, teras ve balkon gibi manzaraya yönelen açık mekanlar projenin karakteristiğini oluşturmuştur.

Sonuçta kentsel dönüşüm sürecinde yapı, sokak, mahalle üçlü sistematiğini ön plana çıkaran, dönüşümü hem mekânsal hem de yaşamsal bileşenleriyle ele alan, “sosyal etki yaratan” bir model önerilmek istenmiştir."

* Başıbüyük Mahallesi alt bölgesine ait nazım plan İBB ve Maltepe belediye işbirliğiyle yürürlüktedir. Planın altlığını oluşturan Prof. Hüseyin Kaptan’ın özet raporuna ise buradan erişebilirsiniz.