Katılımcı (Eylem Önal Şahin, Burcu Demirsan Avcı), Çaycuma Spor Merkezi Mimari Proje Yarışması

Yenilikçi, çağdaş ve halkçı olmaya kararlı bir belediyeye içinde yüzme havuzu olan bir spor merkezi nasıl tasarlanır? Özellikle de bu merkez bütünleşmesi istenen bir kamusal alana, kentlilerinin kullanımına açık bir parka komşu ise tasarım nasıl ilerler?

Projenin diğer tasarım ölçütleri bu ana sorunun yanıtı çevresinde geliştirildi. Bu ölçütler birkaç temel yaklaşım kümesi altında oluşturuldu.

Kentsel Yaklaşım:

Spor merkezinin yer alacağı alan kuzey ve kuzeybatısında ağırlıklı olarak konut yerleşimleri, batısında Belediye'nin sosyal tesisleri bulunuyor. Yakın çevresinde okullar, stadyum ve konutlar yer alıyor. Alan, konut ölçeğinden kamusal bina-alan ölçeğine geçiş noktasında konumlanıyor. Proje alanının batı sınırında kamusal parka ve doğusunda Filyos Çayı'na sınır olması tasarım için önemli bir girdi oluşturuyor.

Alana yaya yaklaşımının gerek konut yerleşimleri, gerek sosyal tesisler, okullar, Stadyum olmak üzere tüm yönlerden mümkün olabileceği öngörülmüş; ancak yoğunluğun kuzey yönündeki konut ağırlıklı kentsel dokudan gerçekleşeceği kabul edilmiştir. Toplu taşımanın geçtiği Uğur Mumcu Caddesi ile bağlantının da İlim Sokak üzerinden ve Filyos Çayı ile arsa arasında düzenlenecek yeni yoldan ( Gediz Yolu) olacağı düşünülmüştür. Bu nedenlerden dolayı, binaya olacak erişimin İlim Sokak, Park ve Gediz Yolu üzerinden sağlanmıştır.

Araç ulaşımının da İlim Sokak üzerinden gerçekleşeceği düşünülmüş, yola sınır olan alanda açık otopark sağlanmıştır.

Tasarımın dayandığı en temel noktalardan biri alanın doğusunda komşu olduğu parkla bütünleşmesi, bu alandaki sosyal kullanımının nehir tarafına aktarılmasıdır. Bu bağlamda, binanın "iletken" ve "geçirgen" olması hedeflenmiştir. Kullanıcılar; gerek konut-okul-spor alanlarından eriştikleri park tarafından, gerek Gediz Yolu'ndan binaya erişebilmektedirler.

Park alanında önerilen düzenlemelerde, İlim Sokağı, lise ve stadyum yönünden olabilecek erişimleri karşılayacak ve binaya yönlendirilmesi ana omurgayı teşkil etmiş, üç yönden gerçekleşecek erişim bir tür meydanda birleştirilmiştir. Ayrıca, doğa- gençlik- çocuk- spor öğelerinin düzenlemede yer bulması hedeflenmiştir. Doğa, çim ve ağaçlık alanlar; gençlik, kafeterya-meydan ve çevresindeki düzenlemeler; çocuk, oyun bahçesi; spor, egzersiz aletlerinin bulunduğu alan ile sağlanmıştır.

Çevresel Yaklaşım:

Binanın tasarımında etken olan belirgin çevresel ölçütlerden biri yönlenme olmuştur. En büyük hacimli mekan olan, yoğun kullanıma maruz kalacağı düşünülen havuz büyük oranda güney yönüne yerleştirilmiştir.
Havuzun cephesinde ve cam giriş kütlesinde yer alan güneş kırıcılar ile güneş kontrolü sağlanmaktadır.
Girişlerin ve galerin yer aldığı cam geçiş kütlesinin çatısında yer alan açılabilir modüller, farklı yönlerdeki galeriler ile etkileşerek doğal havalandırma mekanizması oluşturabilmektedir.

Genel olarak binada mekanik tespitli giydirme cephe sistemlerinin kullanılacağı öngörülmektedir. Bu yaklaşım bütünsel bir ısı yalıtımı sağlayarak enerji giderlerini azaltmada etkili olacak, özellikle havuz kütlesinde ısı köprülerinin oluşmasını engelleyecektir.

Projenin ileri aşamalarında alınacak ortak kararlar ile birçok çevresel karar alınabilir Bina işlevi gereği bu kararların hayata geçirilmesine uygundur. Örneğin, ıslak hacimlerin yoğunluğu gri suyun ayrıştırılması ve yeniden kullanımı, çatı alanlarının büyüklüğü de yağmur suyunun toplanması için elverişlidir.

İşlevsel/ Mekansal Yaklaşım:

Binanın tasarımındaki en önemli işlevsel yaklaşım, kentsel yaklaşım ile de bağdaşan, iletkenlik sağlayan bir kurgu elde etmek olmuştur. Bu doğrultuda, binanın park tarafında bulunan batı girişi 21.00 kotundan, Filyos Çayı/ Gediz Yolu tarafında bulunan doğu girişi 24.00 kotundan sağlanmıştır. 21.00 kotunda, batı girişinin yanlarında yer alan kafeterya ve satış birimi parkla bütünleşmekte, kamusal kullanımın bina ile birleştiği nokta olmaktadır. Çift hacim olan bu mekan, açık merdiven ile doğu girişinin yer aldığı 24.00 kotu ile birleşmektedir. 24.00 kotundan da yine açık bir merdivenle, fitness salonunun ve eğitim odasının bulunduğu 28.00 kotuna erişilebilmektedir.

Bina, farklı kotlardaki galeriler ile birbirini gören, etkileşimli ortak alanların omurgasında şekillenmekte; kentsel bağlamda hedeflenen iletkenlik ve geçirgenlik iç mekan ölçeğinde de elde edilmektedir. Sirkülasyon alanları düşey ve yatay düzlemde net olarak algılanmaktadır.

İşlevsel yaklaşımda, havuzun yoğun kullanımının ve ölçeğinin getirdiği büyük ve yüksek hacimli mekanın yerleşimi ve kurgusu da önemli bir etken olmuştur. Havuz kütlesinin yüksekliği, havuza ve fitness alanına ait soyunma bölümlerinin aynı düşey düzlemde düzenlenmesine imkan sağlamıştır. Bu ve diğer ıslak hacimlerdeki düşeyde ilişkili konumlanmalar mekanik tesisat düzenlemeleri açısından kolaylık yaratacaktır.

Havuz bölümünün açılabilen cephe birimlerinden, park tarafına yönlenen terasa çıkılabilmektedir. Havuz ve teras kot farkı nedeniyle hem kamusal alandan ayrışmakta, hem de park ile görsel bir ilişki kurabilmektedir.

+ 24.00 kotunda yer alan fitness salonu parka bakacak şekilde konumlandırılmıştır.

Maliyet Yaklaşımı:

Bina genel olarak rasyonel formların ve açıklıkların kurgulanması ile oluşmuştur. Dolayısıyla gerek yapım sistemi, yöntemleri ve açısından optimum maliyetler elde edilebilir. Aks ölçüleri, 1.5 m'nin katları olarak planlanmıştır. Bu ölçü özellikle yapı elemanlarının modülasyonunda önemli bir girdi oluşturmakta, prefabrike elemanların kullanımına imkan vermektedir.

Islak mekanların düşeyde hizalanması mekanik tesisat maliyetlerini de azaltmaktadır.

Bina'nın çoğunda açılabilir pencereler öngörülmektedir. Girişlerin bulunduğu ana sirkülasyon kütlesinde de doğal havalandırma senaryosu kurgulanabilir. Bina kabuğun da cam olan bölgelerde güneş kırıcılarla iklimsel kontrol sağlanmıştır. Dolayısıyla, bina enerji performansı açısında optimizasyona elverişli bir sisteme ulaşabilir.

Benzer şekilde, gri suyun ayrıştırılması, yağmur suyunun toplanması gibi çözümlerle su kullanımında azaltımlar elde edilebilir.

İşletme maliyetinin gerçek senaryosu yukarıda tanımlananları da içerecek mekanik ve elektrik sistemlerinin kesinleşmesi ile netleşecektir. Havuz ve fitness alanlarının ayrı mekanik ve elektrik sistemler olarak kurgulanması işletme maliyetlerine de yansıyacaktır.

Malzeme açısından da tasarımın katı bir yaklaşımı yoktur. Cephelerde istenen etki malzemeden çok yüzeyin niteliği ile tanımlanmaktadır: Arzulanan katılık, doku, matlı-parlaklık renk alternatif malzemelerle elde edilebilir. Örneğin katı olması istenen yüzeyle mevcut tasarımda koyu renk taş giydirme cephe ile tanımlanmıştır, ancak seramik ya da cam elyaf katkılı paneller ile de aynı etki elde edilebilir.

Dolayısıyla, sonraki aşamalarda sistemle, bina servisleri ve malzemeler ile toplam bir optimizasyona gitmek mümkündür.

Bina'nın toplam inşaat alanı 2365 m2'dir. Alanın istenilenden 200 m² kadar büyük olmasının sebebi, şartnamede yer almayan, ancak soru-cevaplarda belirtilen, yüzme havuzu için de ayrı sauna/ buhar banyosu/ masaj birimlerinin olması; fitness bölümünün ayrı bir şekilde işletilmesine izin verecek şekilde düzenlenmesi ve kendine ait yönetiminin bulunması olarak açıklanabilir.

Yapı inşaat maliyeti hesaplamasında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2015 yılı birim fiyatları temel alındığında toplam inşaat maliyeti 1.773.750 TL olarak hesaplanmaktadır. 2016 fiyatları henüz yayınlanmamıştır. Dolayısıyla, bu maliyete yıllık ortalama enflasyon artış oranı olan %8 eklenmelidir.

Ayrıca, yapıda yer alan güneş kırıcı kabuk ya da yapılması muhtemel yeşil bina çözümleri de dikkate alındığında bu maliyet % 25'lere varan oranlarda artabilir. Güneş kırıcı kabuk ve yeşil bina çözümlerinin inşaat maliyetini arttırsa da uzun vadede işletme maliyetlerini düşüreceği hesaba katılmalıdır.

Yapının kesin inşaat ve işletme maliyetinin mühendislik ve malzeme çözümleri ile kesinleşeceği dikkate alınmalıdır.